تماشای رنج های بازیگران تئاتر در مواجهه با کارگردان یک نمایش
ارتباط فردا: سی‌ونهمین برنامه از سلسله جلسات نمایش فیلم‌تئاترهای شاخص با همکاری مشترک انجمن صنفی منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر و سینماتک خانه هنرمندان ایران، چهارشنبه ۱۹ دی ۱۴۰۳ به نمایش فیلم‌تئاتر «بعد از تمرین» (۱۹۸۴) به کارگردانی اینگمار برگمان اختصاص داشت.
در این نمایش، هنریک کارگردان پابه‌سن گذاشته تئاتر، گذشته و آلام و رنج‌هایی را که برای بازیگران اجراهایش به بار آورده، مرور می‌کند.
پس از نمایش این اثر، نشست نقد و بررسی آن با حضور عباس غفاری، میزبان و رامتین شهبازی، منتقد تئاتر برگزار شد.
عباس غفاری در این نشست گفت: شکل دکوپاژ و نوع فیلمبرداری که در این فیلم دیدیم، به ما می‌گوید که این اثر بیشتر یک فیلم تلویزیونی است تا اینکه بخواهد تئاتر تلویزیونی باشد. این اثر، نمایشی پیچیده درباره روابط و احساسات انسانی است و شاید بتوان گفت بازگویی برگمان درباره زندگی خودش و ارتباط‌های شخصی که با بازیگران کارهایش داشته، باشد. این اثر در سال ۹۴ اجرا شده و قرار بر این بوده تا آخرین کار برگمان باشد اما پس از آن نیز، یکی دو کار کوچک انجام داده است. در نمایش «بعد از تمرین»، تقریبا تمام بازیگران گروه برگمان را دیدیم. البته در نمایش‌هایی که پیش از این از آثار برگمان پخش کردیم، تقریبا این بازیگران حضور نداشتند.
رامتین شهبازی هم در این نشست عنوان کرد: اگر نمایش «بعد از تمرین»، مقداری شکل تجربی‌تر داشت، می‌توانستیم بگوییم که با یک فیلم جستار یا فیلم مقاله مواجه هستیم. ما در این اثر سه زمان گذشته، حال و آینده را می‌بینیم. می‌توان درباره این اجرا به انگاره‌های مختلفی پرداخت. در شروع نمایش، شخصیت کارگردان می‌گوید که من هر روز عادت دارم که بعد از اجرا روی صحنه بنشینم و به اتفاقاتی که آن روز رخ داده فکر کنم. گویی که در حال بیدار شدن از خوابی بوده و این طور به نظر می‌آید که ما با یک خواب در خواب مواجه هستیم. در واقع این آدم در طول این نمایش، به شکل‌های مختلف در حال نشان دادن تمام درونیات خود است.
این منتقد تئاتر در ادامه بیان کرد: ما با برگمانی مواجه هستیم که تصویر شناس است و از همین رو در دکوپاژ نکات ویژه‌ای دیده می‌شود. فیلم با پلان‌های متوسط شروع می‌شود ولی هر چقدر که ما به شخصیت‌ها نزدیک می‌شویم، این پلان‌ها نیز بسته می‌شود. ما با حجم بسیار گسترده‌ای از کلوزآپ مواجه هستیم. به هر حال این تاکید روی نماهای بسته در حال نشان دادن این موضوع به ماست که او چقدر به شخصیت‌هایش نزدیک می‌شود. چند عنصر دیگر نیز به صورت نشانه‌ای خودشان را به ما نشان می‌دهند.
شهبازی در ادامه صحبت‌هایش یادآور شد: داستان فیلم خیلی زود پهن شده و بعد از چند دقیقه پلان‌های بسته شروع می‌شود. این اتفاق، جسارتی می‌خواهد که حاوی این مطلب از سوی کارگردان است که می‌گوید من چقدر می‌توانم تو را به شخصیت خود نزدیک کنم و احتمالا چقدر اطلاعات و داده بدهم که شما بتوانید آنها را تحلیل کنید. لمس کردن آدم‌ها توسط همدیگر تجسد دادن به رویای کارگردان است. این مرئی کردن هر آن چیزی که او در ذهنش دارد و در کلامش می‌سازد، وجه شاعرانه پیدا می‌کند و وجه سیالیت زندگی را نیز نشان می‌دهد. برگمان به قدری در داستان تعریف کردن تجربه دارد که اطلاعات را بسیار درست و به موقع ارائه می‌دهد. حتی در جایی به استریندبرگ و آثارش اشاره می‌کند. او بسیار تحت تاثیر استریندبرگ بوده است. به نظر می‌رسد فضایی که در این اثر می‌سازد نیز به آثار استریندبرگ نزدیک است.
نمایش این فیلم، نهمین نشست از برنامه نمایش و تحلیل آثار «اینگمار برگمان» است که با عنوان «نور زمستانی» دی ۱۴۰۳ در خانه هنرمندان ایران برگزار می‌شود.
